Tết Nguyên Đán không chỉ là khoảng thời gian đánh dấu một năm mới lại đến, mà còn là dịp để người Việt lưu giữ và truyền lại những giá trị văn hóa quý báu qua từng món ăn truyền thống. Trên mâm cỗ Tết, mỗi món ăn đều mang theo câu chuyện riêng, thể hiện sự trân trọng đối với đất trời và những mong ước an lành cho gia đình. Bên cạnh hương vị đặc trưng khó quên, mỗi món ăn còn là biểu tượng của sự sum vầy, ấm cúng, và cầu chúc cho một năm mới may mắn, đủ đầy. Hãy cùng khám phá các món ăn không thể thiếu trên mâm cỗ Tết và ý nghĩa của chúng trong bài viết dưới đây.

1. Bánh chưng, bánh tét
Bánh chưng và bánh tét là hai món ăn đặc trưng trong mâm cỗ Tết truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam. Bánh chưng vuông tượng trưng cho đất, còn bánh tét hình trụ dài đại diện cho trời. Chúng được làm từ nguyên liệu khá giống nhau đó là gạo nếp, thịt mỡ và đậu xanh và gói bằng lá dong hoặc lá chuối. Sự hòa quyện giữa các nguyên liệu không chỉ tạo nên hương vị thơm ngon mà còn thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên. Hai loại bánh này cũng là lời cầu chúc cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và một năm mới tràn đầy may mắn.

Hình 1. Bánh chưng ngày Tết

Hình 2. Bánh tét ngày Tết
2. Củ kiệu (dưa món)
Củ kiệu là món ăn kèm phổ biến trong mâm cỗ Tết, đặc biệt ở miền Nam. Những củ kiệu được muối chua giòn kết hợp với bánh tét hay thịt kho hột vịt tạo nên hương vị hài hòa cân bằng. Món ăn này tượng trưng cho sự sum họp và hòa thuận của gia đình. Hương vị chua, thanh của củ kiệu cũng mang đến cảm giác tươi mới, tượng trưng cho lời chúc khởi đầu suôn sẻ trong năm mới.

Hình 3. Củ kiệu (dưa món)
3. Thịt kho hột vịt
Thịt kho hột vịt là món ăn không thể thiếu trong bữa cơm Tết của người miền Nam. Thịt và trứng được ninh cùng với nước dừa tạo nên hương vị đậm đà, béo ngậy. Màu nâu vàng óng của món ăn tượng trưng cho sự đủ đầy, sung túc. Trứng hột vịt tròn trịa gợi nhắc đến sự viên mãn, gia đình ấm êm, còn miếng thịt săn chắc, mềm mại là hình ảnh của sự che chở và tình cảm gắn bó trong mỗi gia đình.

Hình 4. Thịt kho hột vịt
4. Canh măng kho thịt
Canh măng kho thịt là món ăn đặc trưng trong mâm cỗ Tết của miền Bắc và miền Trung. Măng khô được ninh kỹ với thịt ba chỉ hoặc móng giò, tạo nên vị thanh ngọt, đậm đà. Món canh này là biểu tượng của sự gắn bó và bền vững. Hương vị hài hòa của măng và thịt không chỉ làm phong phú thêm bữa ăn mà còn gửi gắm lời chúc cho một năm mới an lành, thuận lợi và mọi việc đều hanh thông.

Hình 5. Canh măng kho thịt
5. Bánh thuẫn
Bánh thuẫn là món bánh truyền thống của miền Trung, được làm từ trứng, bột và đường. Khi chín, bánh nở tựa như hình những bông hoa mai, mang màu vàng óng ánh và hương vị thơm ngon, mềm xốp. Món bánh này tượng trưng cho sự may mắn và thịnh vượng. Hình dáng nở rộ của bánh như lời chúc cho sự phát đạt và thành công trong năm mới.

Hình 6. Bánh thuẫn
6. Thịt ngâm mắm
Thịt ngâm mắm là món ăn phổ biến trong ngày Tết của người miền Trung và miền Nam. Thịt ba chỉ hoặc thịt chân giò được ngâm trong nước mắm pha đường, tạo nên hương vị mặn mà, đậm đà. Món ăn này có thể bảo quản lâu để ăn trong nhiều ngày. Thịt ngâm mắm là biểu tượng cho sự bền vững, hòa thuận trong gia đình. Vị đậm đà của thịt ngâm mắm như là lời nhắc nhở về sự gắn kết và gìn giữ những giá trị truyền thống.

Hình 7. Thịt ngâm mắm
7. Xôi gấc
Xôi là món ăn truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết, đặc biệt là ở miền Bắc. Những loại xôi phổ biến như xôi gấc, xôi đỗ, xôi lạc không chỉ hấp dẫn bởi hương vị mà còn mang ý nghĩa phong phú. Xôi gấc với màu đỏ tươi tượng trưng cho sự may mắn và tài lộc. Hạt xôi dẻo dai là biểu trưng cho sự gắn kết, bền chặt trong các mối quan hệ gia đình và xã hội.

Hình 8. Xôi gấc
Mỗi món ăn trong ngày Tết không chỉ là một phần của bữa cơm gia đình mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa và tinh thần của người Việt. Những hương vị truyền thống này không chỉ làm phong phú thêm mâm cỗ mà còn gửi gắm những lời chúc tốt đẹp, là cầu nối cho sự đoàn viên và sum họp của mọi thành viên trong gia đình. Hãy cùng thưởng thức và cảm nhận trọn vẹn ý nghĩa của ngày Tết qua từng món ăn nhé!
Cùng đọc các bài viết hay khác của Khoa tại đây.