Nguồn gốc của lễ hội Halloween

Lễ hội Halloween, diễn ra vào ngày 31 tháng 10 hằng năm, có nguồn gốc từ lễ hội Samhain của người Celt cổ đại. Người Celt sống ở các vùng đất mà ngày nay là Ireland, Vương quốc Anh và miền Bắc nước Pháp. Họ tổ chức lễ hội Samhain để đánh dấu sự kết thúc của mùa hè và khởi đầu của mùa đông – khoảng thời gian mà bạn ngày thiếu ánh nắng, hầu như là tối tăm và lạnh lẽo. Nếu trong văn hoá của Việt Nam ta, tháng 7 “cô hồn" là tháng “người cõi âm” được ân xá và trở lại nhân gian thì người Celt tin rằng, vào đêm 31 tháng 10, ranh giới giữa thế giới người sống và người chết trở nên mờ nhạt, và là thời điểm những linh hồn người chết có thể quay lại trần gian.

Hình 1. Minh hoạ lễ hội Halloween thời kỳ trước

Lễ hội Samhain là dịp để người Celt tưởng nhớ tổ tiên và các linh hồn đã khuất, nhưng đồng thời cũng lo ngại rằng các linh hồn ác quỷ có thể xuất hiện và gây hại. Để xua đuổi những linh hồn xấu xa này, người Celt thường có phong tục đốt lửa lớn, hóa trang thành các nhân vật đáng sợ và thực hiện các nghi lễ. Những ngọn lửa lớn không chỉ có tác dụng bảo vệ cộng đồng khỏi những thế lực tà ác, mà còn để tôn vinh các vị thần thiên nhiên, đặc biệt là thần Lửa, và thể hiện thỉnh cầu cho một mùa màng bội thu, khí hậu ấm áp vào năm tới.

Halloween qua thời gian

Khi Thiên Chúa giáo lan rộng khắp châu Âu, nhà thờ đã tìm cách thay thế các lễ hội ngoại giáo bằng các ngày lễ Thiên Chúa giáo. Đến thế kỷ thứ 9, Giáo hội Công giáo đã chỉ định ngày 1 tháng 11 là "All Saints' Day" (Lễ Các Thánh), để vinh danh tất cả các thánh trong đạo Thiên Chúa. Ngày này cũng được gọi là "All Hallows," và đêm trước đó, tức ngày 31 tháng 10, được gọi là "All Hallows’ Eve," sau đó rút gọn thành "Halloween."

Tại các quốc gia châu Âu trong thời kỳ trung cổ, nhiều truyền thống liên quan đến Halloween tiếp tục được duy trì, mặc dù chúng có những sự thay đổi nhất định. Ở Anh và Ireland, người dân thường hóa trang như thể các linh hồn từ cõi chết trở về và đi đến từng nhà để xin thức ăn và đồ uống. Đây có thể là tiền thân của phong tục "trick or treat" khá phổ biến trong lễ Halloween hiện đại.

Hình 2. Minh hoạ lễ hội Halloween ngày nay

Vào thế kỷ 19, khi làn sóng di cư của người Ireland và Scotland đến Mỹ, họ đã mang theo những phong tục của Halloween. Tại Mỹ, lễ hội này nhanh chóng phát triển và trở thành một sự kiện văn hóa phổ biến. Nhiều yếu tố truyền thống của Halloween được kết hợp với các phong tục của người Mỹ bản địa, tạo ra một lễ hội đa dạng và phong phú hơn.

Ý nghĩa của lễ hội Halloween

Halloween ngày nay mang nhiều ý nghĩa, từ việc tưởng nhớ tổ tiên đến những khía cạnh giải trí và vui nhộn. Đối với nhiều người, đặc biệt là trẻ em, Halloween là dịp để hóa trang thành các nhân vật yêu thích nhưng hơi hướng “dị nhân", chơi "trick or treat" và tham gia các bữa tiệc ma quái. Đối với người lớn, Halloween cũng là cơ hội để tưởng nhớ quá khứ, tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống và thậm chí là suy ngẫm về mối liên kết giữa sự sống và cái chết. Những câu chuyện ma quái, hình ảnh về các linh hồn và ma quỷ không chỉ gợi nhắc về sự kinh dị, mà còn nhấn mạnh tính chất vô thường của cuộc sống. Điều này làm cho Halloween trở thành một dịp không chỉ để vui chơi, mà còn để con người suy ngẫm về cuộc đời, về cái chết, và về cách chúng ta tôn vinh và tưởng nhớ những người đã khuất.

Bên cạnh đó, Halloween còn mang ý nghĩa của sự sáng tạo và gắn kết. Việc hóa trang thành các nhân vật yêu thích hoặc kinh dị không chỉ là một hình thức vui chơi, mà còn là cách để con người thể hiện sự sáng tạo của bản thân và thoát khỏi những ràng buộc của cuộc sống thường nhật. Đây cũng là cơ hội để các cộng đồng gắn kết với nhau qua các hoạt động tập thể như diễu hành, trang trí nhà cửa, tổ chức các buổi tiệc, cùng nhau tổ chức các buổi tiệc, chơi các trò chơi “ma quái", kể chuyện ma rùng rợn…

Hình 3. Minh hoạ tiệc Halloween ngày nay

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ hội Halloween

Câu nói thường được nghĩ ngay đến trong lễ hội Halloween là "trick or treat". Trẻ em mặc các bộ trang phục hóa trang và đi từng nhà để xin kẹo, nói câu "trick or treat" (dịch thoáng nghĩa là "cho kẹo hay bị chọc ghẹo"). Nếu chủ nhà từ chối cho kẹo, họ có thể phải chịu những trò chọc ghẹo tinh nghịch của bọn trẻ, như dán giấy vệ sinh lên cây hoặc cửa sổ. Phong tục này bắt nguồn từ truyền thống cổ xưa khi người nghèo xin thức ăn trong các lễ hội tôn giáo, hay cũng được liên tưởng đến những hồn ma tinh quái đói khát trở lại nhân gian để “kiếm ăn".

Hình 4. Minh hoạ lồng đèn bí ngô

Bí ngô chạm khắc, hay còn gọi là "Jack-o'-lantern," là một biểu tượng không thể thiếu trong Halloween. Người ta thường khoét rỗng quả bí ngô và chạm khắc khuôn mặt kinh dị lên vỏ, sau đó đặt nến bên trong để tạo hiệu ứng ánh sáng ma quái. Theo truyền thuyết Ireland, Jack-o'-lantern được đặt theo tên của một người đàn ông tên Jack. Jack khi sống thường keo kiệt, bủn xỉn và làm nhiều chuyện xấu nên khi chết đi anh ấy không được đón về Thiên Đường bởi các vị Thần. Đồng thời, anh ta cũng lừa gạt một tiểu quỷ khiến nó khổ sở trong nhiều năm nên bấy giờ anh ta cũng bị xua đuổi bởi loài quỷ và bị buộc phải lang thang mãi mãi trong đêm tối tăm. Anh ta nghĩ đến việc bỏ đống than đỏ vào củ cải khoét rỗng ruột để thành chiếc đèn lồng thắp sáng trên đường đi. Về sau, người dân thấy rằng quả bí ngô dễ khoét lỗ hơn nên chọn trái bí ngô và khoét hình mặt láu cá hoặc hình thù đáng sợ hơn để xua đuổi các linh hồn xấu và bảo vệ gia đình. Ngoài ra, người dân cũng quan niệm rằng Halloween là thời điểm các linh hồn người thân đã khuất trở về nhà nên họ thường đặt những chiếc đèn bí trước cửa nhằm thắp sáng lối về nhà cho các linh hồn này.

Hình 5. Tranh minh hoạ hoạt động cắt táo dự đoán tên người chồng tương lai

Hình ảnh trái táo cũng thường được nhắc đến trong lễ hội Halloween. Khi người La Mã chinh phục các vùng đất của người Celt vào thế kỷ thứ 1 sau Công Nguyên, họ đã kết hợp các phong tục và lễ hội của mình như lễ hội Pomona, nhằm tôn vinh nữ thần trái cây và cây cối, và trái táo – biểu tượng của nữ thần Pomona – đã trở thành một phần của các trò chơi và nghi thức trong lễ Halloween. Ngày nay, người dân cũng có trò chơi nếu ai có thể gọt được vỏ trái táo dài 1 hơi không đứt thì có thể đạt được tuổi thọ lâu dài. Còn nữa, các cô gái thời xưa thường cắt vỏ táo và vứt qua vai về phía sau đúng vào 12 giờ đêm ngày Halloween để dự đoán về chồng họ trong tương lai. Vỏ táo rơi xuống nền nếu trông giống chữ cái gì thì đó chính là chữ cái đầu tiên trong tên chồng tương lai của họ. Thật là một phong tục thú vị phải không các bạn.

Ngoài ra, Halloween còn có các biểu tượng như mèo đen, phù thủy, dơi, ma và bộ xương – tất cả đều liên quan đến cái chết và thế giới siêu nhiên. Mèo đen thường được coi là dấu hiệu của xui xẻo và có liên hệ mật thiết với phù thủy trong văn hóa dân gian. Phù thủy, với hình ảnh cưỡi chổi và đội mũ nhọn, là một nhân vật quen thuộc của Halloween, đại diện cho những thế lực bí ẩn và tà ác trong nhiều câu chuyện truyền thống. Việc hóa trang thành phù thuỷ hay các hình tượng ma quái cũng nhằm ý nghĩa đánh lừa những thế lực ma quái, khiến chúng không phân biệt được đâu là người đâu là ma, giúp người dân bảo vệ được mình.

Hình 6. Minh hoạ người dân hoá trang thành các nhân vật kì bí, ma quái

Tóm lại, Halloween là một lễ hội có nguồn gốc cổ xưa và mang nhiều ý nghĩa văn hóa và tôn giáo. Ban đầu, đây là dịp để người Celt tưởng nhớ tổ tiên và bảo vệ cộng đồng khỏi các thế lực xấu xa. Qua thời gian, Halloween đã biến đổi và trở thành một lễ hội quốc tế với nhiều phong tục vui nhộn và thú vị, từ việc hóa trang, đi xin kẹo, đến việc trang trí nhà cửa và tổ chức các hoạt động tập thể. Tuy nhiên, dù có sự thay đổi về hình thức, Halloween vẫn giữ nguyên ý nghĩa sâu sắc về sự kết nối giữa người sống và người chết, cũng như sự đối đầu giữa ánh sáng và bóng tối trong cuộc sống con người.

Đọc thêm nhiều tin tức thú vị ở đây và đừng quên theo dõi Fanpage của nhà FELC để chào đón 1 sự kiện hoành tráng sắp diễn ra nhé!